Nataliya Lazarenko zorgde voor het idee. Tijdens een Teamsvergadering van de VNG commissie Europa&Internationaal op 16 november vroeg zij namens de Oekraïense vereniging van gemeenten (AUC) of er brandweerwagens beschikbaar waren omdat daar in Oekraïne een gebrek aan is. Meteen na de vergadering heb ik contact gezocht met de Veiligheidsregio Fryslân om na te gaan wat er mogelijk was. Het bleek dat dit landelijk wordt georganiseerd en dat wordt gekeken welke voertuigen beschikbaar zijn. Vervolgens vroeg ik mij af of er ook een behoefte zou zijn aan ander rijdend materieel. Dus contact gelegd met Nataliya en deze vraag gesteld. Al snel bleek dat de behoefte groot was, mede doordat veel civiele voertuigen nu voor het leger moeten worden ingezet. Zij gaf bij navraag aan dat de gemeente Nedryhailiv zich had gemeld. Deze gemeente die circa 5000 inwoners telt, ligt in het noordoosten van Oekraïne, nabij de Russische grens. De regio werd bezet door de Russen maar werd door het Oekraïense leger heroverd.
Voorbereiding
Eerst moest worden geïnventariseerd of wij voertuigen hadden die beschikbaar waren. Een VW Caddy en een bestelbus bleken binnenkort te moeten worden vervangen. Toen in het college gepeild of het plan om auto’s namens de gemeente te schenken door iedereen werd omarmd. Dat bleek absoluut het geval, niet voor niets zijn wij dit jaar door de VNG uitgeroepen als meest grensverleggende SDG (Sustainable Development Goals) gemeente van Nederland. Van grensverleggend naar grensoverschrijdend is maar een kleine stap. De beide auto’s waren echter nog in gebruik omdat vervanging op zich liet wachten totdat op 16 december bleek dat de VW Caddy beschikbaar was. Het zou fantastisch zijn als de auto nog voor de kerst oostwaarts zou kunnen maar dat was wel erg kort dag… Eerst maar even in de agenda gekeken wat mogelijk zou zijn. Met kunst en vliegwerk zou donderdag 22 december vertrekken een optie zijn. Excuses aan Hein en Ann-Marie die al lang geleden van Kenniscentrum Europa Decentraal (KED) afscheid hebben genomen. Dit zou nog formeel met een etentje, dat diverse malen was uitgesteld, worden gevierd en dan moet ik toch nog afzeggen. Ook excuses aan de familie met wie al afspraken waren gemaakt. Dank allen voor jullie begrip. Mijn echtgenote, Eskea, zou het ook qua data met haar afspraken kunnen plooien en dat was heel erg mooi want alleen rijden en dan ook nog deels met kerst zou niet echt fijn zijn. Er moest dan wel veel geregeld worden en als er toch ruimte in de auto zat zou het mooi zijn om ook nog spullen te kunnen meenemen. Er is een grote behoefte aan aggregaten en voor de kinderen zou het ook mooi zijn om iets te kunnen meenemen.
Allereerst de vraag hoe de VW getransporteerd zou kunnen worden. Een oprijwagen bleek duur en als de verhuurders hoorden dat deze naar Oekraïne zou rijden bleek dit een probleem. Een eigen bestelbus als trekker voor een auto-ambulance die wij als gemeente zelf bezitten bleek ook geen optie omdat deze niet sterk genoeg gemotoriseerd waren om twee ton te trekken. Een spontaan fantastisch aanbod kwam van John van der Veen van de Van der Veen Autogroep uit Gorredijk. Hij stelde gratis een bestelauto ter beschikking en zorgde ook nog dat de auto voor vertrek nieuwe winterbanden omgelegd kreeg vanwege de mogelijke barre weersomstandigheden onderweg. Wat een mooi aanbod en hiermee was het vervoer geregeld, behalve het papierwerk dan. Het was zeer belangrijk dat dit op orde was. Een dag voor vertrek heb ik in Heerenveen bij een zeer vriendelijke meneer van de RDW de kentekenplaten van de Caddy ingeleverd en de papieren gekregen die voor de nieuwe Oekraïense eigenaar bestemd waren. Feitelijk wordt een auto vanuit de EU naar een niet EU land geëxporteerd. Dan is het van belang dat alles klopt bij het passeren van de Poolse en Oekraïense grens en je niet van louche autohandel wordt verdacht.
Om te voorkomen dat je een hele dag aan de grens moet staan is het handig om duidelijk te kunnen maken dat je met hulpgoederen onderweg bent. Vooral contacten zijn nuttig. Zo heeft Marshall (vergelijkbaar met een Commissaris van de Koning in NL) Ortyl van Podkarpackie, die ik goed ken via het Comité van de Regio’s, gezorgd dat wij voorrang kregen bij de Poolse grens en een brief van de burgemeester van Nedryhailiv was belangrijk bij de Oekraïense grens. Advies is ook heel erg welkom en eerdere ervaringen zijn nuttig. Toen Eskea en ik met de Pasen via De Friese Rijders levensmiddelen naar Oekraïne mochten brengen en vluchtelingen mee terugnamen naar Nederland hebben wij kennisgemaakt met Igor, die ons nu goede tips heeft gegeven.
In de zes dagen voor het vertrek is een vraag uitgezet onder onze ambtenaren om speelgoed en knuffels te verzamelen zodat deze konden worden meegenomen. De respons was geweldig. Ook werden aggregaten gezocht en het lukte nog om er drie te pakken te krijgen. Super dat buurman Marcel, die de avond voor wij vertrokken nog een aggregaat langs kwam brengen. Ook lukte het nog om wat gereedschap te verzamelen, waar een grote behoefte aan was.
Op weg
Donderdagmorgen haalden wij in alle vroegte de auto op in Gorredijk om te beginnen aan de reis van zo’n 1500 km naar de bestemming. Een benzinestation net over de grens tussen Polen en Oekraïne. Na nog geen halfuur rijden komen wij op de A7 bij Frieschepalen in de file terecht omdat een kraanwagen in de brand staat. Wij staan er kort achter maar kunnen er pas na tweeënhalf uur wachten voorbij. Een goed begin dus. Wij hoopten over de grens in Polen te kunnen overnachten maar dat lukte dus niet. In Cottbus, vrij dichtbij de grens, vonden wij na dertien uur onderweg te zijn geweest, een hotel. De volgende morgen vroeg op omdat de kans om Polen zonder files door te komen net zo groot is als de kans dat Oranje de wereldtitel voetbal wint. En inderdaad na twaalf uur rijden (maar dat is wellicht een niet het goede woord want stilstaan kwam net zo vaak voor) kwamen wij aan in een hotel net voor de grens tussen Polen en Oekraïne. Wij hadden om zeven uur afgesproken om aan de grens te staan en dat was ook het geval maar door alle formaliteiten kwamen wij pas om half tien aan bij OKKO, het tankstation net over de grens en de plek waar de overdracht zou plaatsvinden. Dat had overigens veel langer geduurd als wij niet de eerder genoemde papieren hadden gehad.
Ontmoeting
Burgemeester Kostiantyn Volkov en zijn twee begeleiders stonden al reikhalzend naar ons uit te kijken. Zij hadden al uren staan wachten en moesten na de overdracht nog 900 km rijden naar hun gemeente. Het contact was zeer hartelijk en de taalbarrière bleek makkelijk te overbruggen. Wij kregen cadeau’s zoals speciale thee, honing en prachtige boeken, wat ons toch verlegen maakte. Het is voor ons een voorrecht om in een vrij en vredig land te wonen en wat wij geven is maar heel nietig als je ziet hoe groot de nood is in Oekraïne en het is goed om te bedenken dat men ook voor onze vrijheid en democratie in Europa vecht. Eskea en ik hebben door deze ontmoeting allebei geconstateerd dat dit de meest bijzondere kerst is geworden die wij ooit ervoeren. Kostiantyn hebben wij misschien 20 minuten gesproken maar die ontmoeting zullen wij nooit meer vergeten.
Terugreis met hindernissen
Na afscheid te hebben genomen van onze Oekraïense vrienden en helden, weer terug de grens over. Dat zal vast niet veel tijd kosten maar hier hadden wij het mis. Bij de registratie van de voertuigen op de heenweg was een fout gemaakt door de douanebeambte en dat bleek toen wij weer terugwilden. Na veel communicatie in mijn beste Oekraïens (en dat is wat roestig) en hulp van Yulia van de AUC mochten wij na twee uur wachten de grens weer over. De Poolse grens was geen grote barrière dankzij de wonderbrief van de Marshall en toen na vijf uur minder grensverleggend gedoe gingen wij weer op weg naar huis. “Driving home for Christmas” zou ik een grote poëet nazeggen. Nu zouden wij niet voor kerstavond thuis zijn maar dat kun je ook prima in het buitenland meemaken. Een preek van vorig jaar via Spotify luisteren geeft ook wat kerstgevoel. Alleen hadden wij het vorig jaar nog over Corona. Sterker nog, de voorganger gaf nog aan dat wij het gelukkig niet over een oorlog hoefden te hebben. Een paar maanden later zag de wereld er heel anders uit… Wel sprak hij erover dat de geboorte van Jezus plaatsvond tijdens de Romeinse bezetting. De link met de Russische bezetting van een deel van Oekraïne is snel gelegd.
Doordat je moet rijden met een grote bestelbus en een lange auto-ambulance kun je niet snel rijden. Je mag op de snelweg maar 80 km per uur maximaal en dat is ook snel genoeg. Het gevaarte is al met al 12 meter lang. Wij hoopten net over de Poolse grens in Duitsland te kunnen overnachten maar dat was wat te ambitieus aangezien wij in totaal vijf uur bij de grenzen hadden doorgebracht. Overnachten in Polen is ook prima en dus een hotel met restaurant gereserveerd. Onderweg hiernaartoe ging het bijna mis. Het was donker en nat onderweg en dat zorgde er vermoedelijk voor dat een Poolse automobilist onze auto-ambulance/aanhanger niet zag. Om auto’s te kunnen laten invoegen reden wij op de linkerbaan van de snelweg. Een auto wilde klaarblijkelijk achter ons van de rechter- naar de linkerbaan en deed dit te vroeg zodat bij tegen de achterzijde van de aanhanger aanreed. De aanhanger en dus ook de bestelbus kreeg daarbij een grote zwieper en met heel veel moeite kon ik voorkomen dat de bus tegen de vangrail reed. Goddank had ik mijn handen stevig aan het stuur en kon ik net op tijd het slingeren verminderen. Op de vluchtstrook zagen wij dat de aanhanger geen schade had maar de auto van de Pool wel. Erg vervelend voor hem maar het had nog slechter kunnen aflopen. Eenmaal beduidend later dan gepland in het hotel aangekomen bleek er geen restaurant te zijn en er was er ook niet eentje in de buurt. Gelukkig hadden wij nog een zak chips dus wij hoefden niet op kerstavond met honger naar bed. Wel waren wij erg dankbaar voor de afloop.
Rijden op eerste kerstdag in de morgen is heerlijk. Nog nooit zo rustig gereden en dat was heel erg fijn omdat wij nog wel een aardige rit voor de boeg hadden. Na weer een dag van twaalf uur (en nu wel grotendeels rijden) kwamen wij moe maar voldaan weer in Gorredijk aan. Hier bleken wij het hek van het gemeentebedrijf niet in te kunnen en moesten allerlei mensen worden gebeld om het alsnog geopend te krijgen. Onze eigen auto stond namelijk achter het hek en die hadden wij nodig om thuis te komen. Na de ervaringen met het oversteken van grenzen zou je zeggen dat dit toch niets voorstelde, maar na 3000 km in vier dagen en een paar hindernissen onderweg wilden we toch wel erg graag naar huis. Met dank aan Johan en Anne kon dat uiteindelijk wel en nu kunnen wij terugkijken op een hele bijzondere ervaring en wij zijn blij weer veilig thuis te zijn.
Dank
Er bestaat een heel groot risico dat ik mensen vergeet maar vergeef mij dat alstublieft. Onze reis was niet mogelijk geweest zonder Nataliya en Yulia van de AUC, burgemeester Kostiantyn Volkov, de VNG, Marshall Wladyslaw Ortyl, Adam Lazarski, Igor en Vitaliy van Smolin Ministries, Van der Veen Autobedrijven, de gemeenteraad van Opsterland, de gevers van de aggregaten, het speelgoed en de knuffels, onze ambtenaren en in het bijzonder Johan, Anne en Alfred, alsmede mijn collega’s van het college, burgemeester Lex Roolvink, secretaris Sandra van ’t Hooge, Anko Postma, Durk Durksz en Libbe de Vries. Last but not least mijn echtgenote die mijn soms wat wisselende humeur heeft doorstaan, routes heeft opgezocht, spullen heeft gesjouwd en nog veel meer heeft gedaan. Bedankt iedereen en als de oorlog niet snel voorbij is dan zullen wij vast nog een keer op pad moeten. Hopelijk zijn er andere gemeenten, provincies en waterschappen die ook voertuigen en andere zaken kunnen schenken. Als u advies kunt gebruiken bel of mail mij alstublieft.
Siegerswoude, tweede kerstdag 26 december 2022
